Arturo P. Garcia

May tatlong usapin na mahalagang linawin hinggil sa pagpapalaganap ng Wikang Pambansa-- ang Wikang Filipino.

Ang unang usapin ay ang Pilipino/Filipino nga ang pambansang wika ayon sa isinasaad ng Saligang Batas ng 1935 at Konstitusyon ni Marcos ng 1973 at ng 1987. Ngunit ang Ingles naman ang ginagamit na isa sa mga opisyal na wika na ipinagpapalagay ng iba na usapin sa batas. Pero sa anu’t anuman ito ay usapin ng dignidad ng isang pambansang wika laban sa isang itinakdang opisyal na wika.

Ikalawa, ang usapin ng sobinismong Etno-linggwistiko ay laganap pa rin sa Pilipinas at saanmang lupalop ng mundo na may komunidad na Pilipino. Ang ikatlo ay kung ano ba ang Filipino-English. Ano bang klaseng wika ito?

Ang Usapin ng Pagkakaroon ng Isang Pambansang Wika

Sa pananaw ko, mali para sa Pangulong Gloria Arroyo na palitan ang kasalukuyang batayan ng pagtuturo mula sa Filipino tungo sa Ingles upang gawing “competitive” ang mga Pilipino sa pandaigdigang kalakalan.

Lubha raw bumaba ang ating kaalaman sa Ingles dahil sa paglaganap ng pambasang wika. Sa madaling sabi, binibigyang sisi pa ang paglaganap ng pambasang wika sa pagbaba ng kaalaman sa isa sa mga opisyal na wika ng gobyerno- ang Ingles kaya't kailangan diumano na ibalik ang Ingles bilang wikang gamit sa pagtuturo.

Ang unang biktima nito ay ang pagwawalang-bahala sa makabuluhang tradisyon ng pakikibaka ng bayan para lumikha at palaganapin ang isang wikang pambansa. Wari baga sa isang iglap, binalewala ng gobyernong Arroyo ang ilang daang taong pakikibaka ng bayan para lumikha at palaganapin ang isang wikang magbubuklod sa lahat.

Palibhasa hindi kasama sa pagsisikap at hindi nagpagod sa pakikibaka para sa pagkakaroon ng isang pambansang wika, ang iilang mga makakolonyal at mga masugid na tagapagtaguyod ng Ingles, ay nais ibalik ang nakalipas at balewalain ang nagawa ng kilusang progresibo at makabayan sa paglaganap ng pambansang wika.

Nalimutan nilang hindi itinuro ng mga Kastila ang wikang Espanyol para panatiliing watak-watak ang mga tribo at rehiyon ng Pilipinas sa loob ng 333 taon. Kinalimutan nilang ang wikang lokal ang ginamit ng masa sa panahon ng kolonyalismong Amerikano sa kabila ng pangyayaring ang Espanyol at Ingles ang mga opisyal na wika ng talastasan sa gobyerno at sa paaralan.

Tagalog/Filipino- Ang Wika ng Rebolusyon

Mahalagang tukuyin na ang wikang Tagalog ang ginamit nina Andres Bonifacio para palaganapin ang mga aral ng Rebolusyon at ng Katipunan mula 1892-1896. Ang organo ng Katipunan, ang Kalayaan ay nalimbag sa wikang Tagalog. Tahasang masasabi na ang wikang Tagalog ang lenggwahe ng Rebolusyon ng 1896.

Ikinakaila nila na ito ang batayan ng pagkakaroon ng isang wikang pambansa at ang pakikibaka ng masa laban sa paghaharing dayuhan ang nagbunsod dito at maging noong panahon ng Republika mula noong 1946 hanggang sa mga unang taon ng 1970, ang diwa ng nasyonalismo ang naging daluyan ng pagkakaroon at paglaganap ng isang wikang pambansa.

Mahalagang unawain na ang wikang Kastila ang ginamit ng mga ilustrado sa kanilang anti-kolonyal na pakikibaka laban sa Amerikano mula 1899 hanggang 1945.

Ang mga makabayan tulad nina Heneral Ananias Diokno ng Batangas (Lolo ni Senador Jose W. Diokno) ay tumangging mag-aral ng Ingles. Ginamit nila ang wikang Kastila laban sa pananakop ng mga Amerikano. Ngunit ang mga manggagawa at ang kilusan nila ay gumamit ng Tagalog sa kanilang pakikibaka

Nakatala sa kasaysayan na ang "Ginintuang Panahon" ng Wikang Tagalog ay noong panahon ng Hapon. Bakit? Ipinagbawal kasi ng mga Hapon ang salitang Ingles at ipinagamit ang wikang Pilipino kaya ito yumabong sa ilalim ng pasistang pananakop. Kaya nagtuluy-tuloy ito mula noon.  At maging sa panahon ng pakikibaka laban sa Amerikano, mula 1900 hanggang mga 1920, ginamit ang wikang Tagalog sa paglaban, pagtuligsa, at pagtatamo ng/ o pagpapaalab ng ningas ng kalayaan sa puso ng mamamayang masang Pilipino.

Nakalimutan at sadyang kinalimutan ni Arroyo na ang diwang makabayan ang nagtulak sa mga Pilipinong magkaroon ng isang pambansang wika, at sa tulong ng Kilusang Pambansang Demokratiko at sa tulong ng pag-unlad sa radyo, telebisyon at iba pang medium, ito ay umunlad at lumaganap.

Bago maideklara ang Batas Militar noong Setyembre 21, 1972, nakatutuwang ang diaryong Taliba ng Manila Times ay pinakamalaganap at maging ang mga tabloid sa Tagalog ay sadyang tinangkilik ng masa. Patunay ito ng rurok ng kasiglahan at pag-unlad ng wikang Pilipino/Filipino. Hindi pa ito napapantayan ng iba pang wika hanggang ngayon.

Ingles nga ba ang sukatan ng pag-unlad?

Napag-uusapan ang pag-unlad, ayon mismo kay Juan Miguel Luz, na dating Kalihim ng Edukasyon at Kultura, kahit na malaki ang ibinaba ng galing nating mag-Ingles, ang pagsasabatas ng Ingles bilang midyum ng pagtuturo ay hindi solusyon sa suliranin. Kapag ito ay nangyari, malamang na hindi lamang ang wikang Ingles ang magdurusa kundi pati ang pagtuturo ng Matematika at Siyensya.

Hindi natin maaasahang iwawaglit ng mga Hapon ang Niponggo, ng mga Tsino ang Mandarin o ang Cantonese para sa Ingles. Lalo na ang mga Pranses, Aleman o iba pang bayan. Tayo lamang mga Pilipino ang Inglesero at nagpapatuta sa mga Kano.

Kung susuriin, hindi ang ating wika ang may sala kung bakit bumaba ang ating kakayahang makipagkompetensiya sa ibang mga bansa sa daigdig. Ang suliranin ay nasa sistema. Ang Pilipinas ay malakolonyal at malapiyudal at walang industriya.  Saan natin ngayon dadalhin ang ating mga bihasang propesyonal kundi sa ibang bansa kung saan maraming oportunidad at pagkakataong umunlad?

Noong 1960 maunlad na ang Pilipinas. Ang Pilipinas ay pangalawa sa maunlad na Japan. May nabubuong mga industriya noon. May mga pabrika at masigla ang kalakalan. Ngayon anong industriya ang maipapagmalaki ng Pilipinas? Wala kundi ang mga tumutubong parang kabuteng mga call centers.

Kung sa panahon ni Marcos naglipana ang mga hotel at turismo at naging isang bansa ng mga bell boys at waiters ang Pilipinas, ngayon sa ilalim ni Gloria, mga call centers at mga OFW’s ang export products ng Pilipinas. Sabi ng iba, tayo ngayon ay bansa ng mga "callboys" at mga "callgirls."

Ang suliranin ay hindi ang mahinang Ingles. Hindi lamang tayo mahina sa Ingles kundi sa iba pa. Sa Matematika, Siyensya, at teknolohiya. Ayon kay Luz, hindi ang Ingles ang sukatan ng galing at pag-unlad. Isa lamang ito sa mga sukatan o factors ng galing. "Tinimbang tayo," ngunit malaki ang "kulang."

Ayon mismo sa UNESCO, mas mabilis ang pag-unlad ng mga bata sa mga umuunlad na bansa kung ang ginagamit sa pagtuturo ng numeracy at literatura ay ang kanilang sariling wika.

Ito ay pinatunayan mismo ng Summer Institute of Linguistics (SIL) sa Bukdinon. Mas mataas ang iskor ng mga bata sa mga test ng DECS kapaggamit ng sariling wika.  Ayon kay Dra. Milagros Ibe, ang dating puno ng National Institute of Science and Math Education (Nismed) sa Unibersidad ng Pilipinas:

“Hindi napatunayan na ang kabihasaan sa Ingles ay nagdudulot ng pagkamahina sa Matematika. Pinatunayan ito ng ‘Sine’skwela’ na gumamit ng Pilipino sa pagtuturo. Pinatutunayan lamang nito na ang mga konsepto sa Pilipino ay maililipat sa Ingles."

Ayon din kay dating Kalihim ng Edukasyon Andrew Gonzalez, ang patakarang gamitin ang wika ng bata mula Grado 1 hanggang 3 ay mahusay. Si Gonzales ay isang dalubwika (Linguist).

Ang susi sa pagiging mahusay sa Ingles ay mas mahusay na pagtututro, mas mahusay na pagsasanay sa mga guro sa gramatika, komposisyon, bokabularyo, at gamit nito hindi lamang sa silid-aralan. Dapat pa itong palawakin sa gamit sa lahat ng bagay,

Ang Ingles ay mahalaga sa komunikasyon, pero mas mahalaga ang pag-aaral sa Siyensya at Matematika lalo na sa kompetisyon. Hindi malulutas ng batas ang suliranin ng pag-unlad. Ang wika ay umuunlad. Kung pipigilan ang isa para pasunurin sa isa, ito ay paglalagay ng kariton sa harapan ng kabayo, isang hakbang na paatras at kontra sa pag-unlad

Ang Sobinismong Etnolinggwistiko

Ang suliraning ito ay bunga ng kolonyalismo. Maaalalang mabisang nasakop ng mga Kastila nang mahigit sa 333 taon ang mga Pilipino dahil hindi itinuro at pinalaganap ang wikang Kastila.  Pinanatili nila ang mga rehiyonal na wika ng mga tribo upang “paglabanin at pagharian” ang Pilipinas.

Magpahanggang ngayon, sa kabila ng naging Republika ang Pilipinas noong 1946, mahigpit pa ring tinututulan ng iba pang dalubhasa sa wikang rehiyonal ang pagkakaroon ng isang wika lalo na ng wikang Filipino na nakabatay sa Tagalog at iba pang mga wika ng mga Pilipino.

Ang pangunahing katwiran nila ay mas maraming nagsasalita ng kanilang wika, laganap ito, at dapat na maging pambansang wika. Hindi ba isinalin ng mga Cebuano ang pambansang awit sa wika nila noong 1986? Kung hindi lamang ito pinigil ni Presidente Aquino, lalong lumaganap ang gulo.

Sa Estados Unidos, pilit pa ring tumututol ang mga Ilokano sa Hawai’i at ang iba pa rito ay sinasabing hindi sila Pilipino kundi Ilokano. Maging ang nasirang manunulat na si Max Soliven ay tinatawag ang Hawai'i na "Republika ng Ilokoslovakia.

Maging ang nasirang Pangulong Marcos, bagamat nagmamagaling ito na matatas siya at magaling sa Tagalog at isang 'Super makabayan' at naging instrumental sa pagpapalaganap ng wikang Filipino sa ilalim ng kanyang rehimen ay nagpalaganap ng ideyang may “ Solid North.”  Palasak pa rin ang kaisipang ito maging sa Estados Unidos magpahanggang ngayon.

Ang iba naman ay ginagamit na dahilan ito upang palalain ang dibisyon at kawalang pagkakaisa ng pamayanang Pilipino sa Amerika. Sa dahilang ang tunay raw pagpapaunlad ay ang “ bilinggualism.”

Ngunit kalimitan ang pag-uyam sa wikang Filipino ang diin nila. Mas Ingles pa ang ginagamit nila sa halip na palaganapin ang pambansang wika. Mas nagkakaunawaan pa raw ang mga Pilipino sa Ingles kaysa sa wika nila. Ito ang ubod ng patakran sa Amerika kayat hindi laganap ang pagsasalin at inaakala ng gobyernong US na lahat ng Pilipino ay mahusay mag-Ingles,

Ngunit malaon na itong pinabulaanan ng mga sarbey at mga pag-aaral. Ayon mismo sa Asian American Legal Center sa California, may 21% ng mga Pilipino ang di nakakaunawa ng Ingles o monolingual. Mas mataas pa ang bilang ng mga ito kung tutuusin sa praktikal na kalagayan. Tinatayang mahigit ito sa 30% hanggang 60% kung talagang susuriin.

Datapwat sinasabi sa research na mas mababa ang monolingual, pinabubulaanan ito ng palasak na gamit ng wikang Filipino sa bahay at sa loob ng komunidad kung saan mas malaya ang mga taong magsalita ng kanilang wika at hindi naabot ng mga pag-aaral o ng mga sarbey.

Nakakatuwa ngunit ang penomenon na ang mga kabataang Pilipino-Amerikano ay sabik at masugid na nag-aaral ng wikang Filipino ay talagang kahanga-hanga. Samantalang sa Pilipinas gagawin pa yatang patakaran na Ingles ang gawing batayan ng pagtuturo dahil lamang sa pagiging asal-alipin ng mga namumuno.

Hinggil sa Filipino English bilang lenggwahe

May ilang akademiko na nagbabandila na dapat daw nating palaganapin ang Filipino-English. Isa itong kategorya na nais ihanay, ang kung paano magsalita ang Pilipino ng Ingles tulad ng kung paano may "King’s English" o "American English." Nais nitong itaas ang Filipino English bilang isang ganap na opisyal na lenggwahe.

Syempre pa, nais nitong suriiin ang wikang Ingles kung paano ito ginagamit ng mga Pilipino. Hindi nila alam na ito ay komon nang gamit ng lahat dahil ang Ingles mismo ay halos ikalawang lenggwahe ng mga Pilipino na katulad ng pagtuturing ng mga Amerikano sa Ingles na second language ng hindi Amerikano. Isa itong rekisito upang sila ay maging ganap na mamamayang Amerikano- ang marunong magsalita at umunuwa ng Ingles.

Sa aking palagay naman hindi na ito kailangan. Kasama na ng pagtuturo at paggamit ng Ingles ang ating paraan at kostumbre na ito ay gamitin. Ang ating pagsasalita ng Ingles samaktwid ay gawi at asal Pilipino.

Sa ayaw o sa gusto natin, may punto tayo o  katutubong "twang" at makikilatis ka kung ikaw ay Ilokano, Bisaya o anumang rehiyong pinanggalingan mo kapag ikaw ay nagsalita ng Ingles.

Ang panggagagad sabi nga ng iba ay labis na paghanga at ang panggagagad o pagtulad sa isang bagay ay pagbibigay dito ng mataas na halaga. Huwag natin bigyan ng halaga ang Ingles.

Dapat nang itigil ng mga Pilipino ang panggagagad. Tunay na maging makabayan at totoo. Isang tunay na Pilipino/a.

*********