Sinulat ni Raymond Carpio

                Bukambibig sa bahay ang pangalan ni Jose Rizal.  Sa katunayan, nakikita ko si Jose Rizal bilang isang George Washington ng Pilipinas.  Kahit na sinasabi ko ito, nahihiya ako dahil hindi ko natutunan ang tungkol sa kanyang buhay hanggang sa mapanood ko ang pelikulang ito.  Ngunit kahit ganoon, nahirapan akong magpokus sa balangkas at mga ideya ng pelikula.

            Nag-umpisa ang pelikula sa talambuhay ni Jose Rizal.  May isang paulit-ulit na parirala ni Rizal: “Iangat ang lambong ng kasinungalingan” para maaari niyang ihayag ang katotohanan ng pang-aabusong ginagawa ng mga Kastila sa Pilipinas.

            Sa umpisa ng pelikula, mayroong isang maikling eksena ng panggagahasa.  Sa palagay ko, maliwanag na representasyon ng Pilipinas ito at ang kultura ng Pilipinas ay dinadahas ng kultura ng mga Kastila.  Sa ibang mga linya sa pelikula, ina ang tawag nila sa Espanya at ang “ina” ay hindi marinig ang kanilang hinaing at paghihirap.

            Mayroon ding importanteng ginampanan ang nanay ni Rizal sa pelikula.  Sa aking argumento, babalik ako sa ideya ng maliwanag na halimbawa.  Ang nanay ni Rizal ay tunay  na kumakatawan sa taong Pilipino sa panahong iyon lalo na sa kuwento ng gamu-gamo na lumipad nang masyadong malapit sa liwanag at nasunog ito.  Binalaan si Rizal para hindi siya mamatay at ito ay maaaring maiugnay sa mga taong Pilipino sa ngayon.

            Sa pangkalahatan, sa aking palagay, dakila ang pagsasadula ng buhay ni Rizal sa pelikula. Maraming simbolismo na maaaring kunin at sa panahon ngayon, mayroon tayong matututunan sa kasaysayan ng kanyang buhay.       

*************************************************************************************

Ang paborito naming sipi mula sa “Jose Rizal: The Movie”

Mga Artista:  Cesar Montano, Chin-Chin Gutierrez

Sinipi nina:  Melissa Buac, Melissa Chua, Michelle Azurin, Ethel Navales, Linda Reyes,  at Gabriel Albano

[part 2 of 19 – 0:25-1:32]

BASILIO: Senyor. Ibarra...

IBARRA: Simoun. Ikaw si Basilio.

BASILIO: Matagal po kayong nawala. Hindi ni’yo po alam ang mga nangyari sa ating bansa. Mayroon na pong mga kilusan at nagsisimula na po ang mga...[CUT OFF]

IBARRA: Nakakasakit ng ulo ang kabataan! Nananaginip pa rin kayo! Humihingi kayo sa Espanya ng pantay na karapatan, pero ang hinihingi ninyo ay kadena! Gusto ninyong maging mga Kastila din kayo pero hindi n’yo nakikita na pinapatay ninyo ang inyong pagkabansa. Ano ang inyong magiging kinabukasan? Isang bansang walaang pagkatao at kalayaan? Ang lahat sa inyo ay hiniram pati na ang inyong mga depekto!  Mamamatay kayo bago pa man dumating ang inyong kamatayan. 

---------

BASILIO: Señor Ibarra...

IBARRA: Simoun. You are Basilio.

BASILIO: You have been away. You have no idea what has been happening to our country. There are protests, revolts have begun... [CUT OFF]

IBARRA: The youth give me a headache! Still dreaming until now. You ask Spain for equal rights, but what you want are chains. You aspire to become Spaniards not realizing that you are killing your own identity. What will become of your future? A nation without identity and freedom? All your traits are borrowed, including your defects! You shall perish even before your death comes!

[part 4 of 19 – 1:19-1:56]

TATAY: Akala ko ba gusto mong mag-aral?

PEPE (RIZAL): Opo Tatay. Pero bakit kailangan kong mag-eskuwela? Puwede naman akong turuan ng Nanay dito sa bahay. Marami naman akong natututunan, ah!

TATAY: Hindi lahat ng bagay matututunan dito sa bahay.

PACIANO: Huwag kang mag-alala. Dadalawin kita palagi doon.

TATAY: At saka dapat matuto kang mamuhay nang hindi laging nakasukob sa pamilya mo. ‘Di ba, Paciano?

PACIANO: Tama si Tatay.

TATAY: Sige na, sige na. Bilisan na Paciano at ihatid ang kapatid mo. 

------

FATHER: I thought you wanted to study?

PEPE (RIZAL): Yes, Father. But do I really need to go to school?  Mother can teach me at home. I am really learning a lot!

FATHER: You cannot learn everything at home.

PACIANO: Don’t worry. I’ll visit you often there.

FATHER: Besides, you must learn how to be independent. Right, Paciano?

PACIANO: Father is right.

FATHER: Stop delaying. Hurry up, Paciano and accompany your brother. 

[part 4 of 19 – 7:02-7:46]

PACIANO: Simula ngayon hindi mo na maaaring gamitin ang apelyidong Mercado. Mapanganib para sa iyo.

PEPE (RIZAL): Bakit, kuya?

PACIANO: Pinag-iinitan ang ating pamilya dahil malapit ako kay Padre Burgos. Pati ang pagtanggi ng Tatay na taasan ang ibinabayad na buwis ay binigyan nila ng masamang kahulugan. Kaya ikaw Pepe, mag-aral kang mabuti. ‘Wag mong ipahihiya ang pamilya natin.

PEPE (RIZAL): Oo, kuya. Eh, ano nga palang pangalan ang gagamitin ko mula ngayon?

PACIANO: Rizal.

------

PACIANO: From now on, you must not use our family name Mercado. It is dangerous for you.

PEPE (RIZAL): Why, brother?

PACIANO: They hate our family because I was very close to Father Burgos. Also because father refuses to pay excessive taxes. Pepe, you must study well. Do not disgrace our family.

PEPE (RIZAL): Yes, brother. But what name will I use?

PACIANO: Rizal.